Η Αντίληψη του χρόνου

Η αντίληψη του χρόνου αναφέρεται στην υποκειμενική εμπειρία του χρόνου, που προσδιορίζεται απο την αντίληψη της διάρκειας γεγονότων. Ο χρόνος αντίληψης μεταξύ δύο γεγονότων αναφέρεται σαν αντιληπτή διάρκεια. Η αντιληπτή διάρκεια μπορεί να διαφέρει απο άτομο σε άτομο ανάλογα με τα βιώματά του και την εξέλιξη των νευρωνικών μηχανισμών του.

Οι θεωρίες που έχουν αναπτυχθεί υποστηρίζουν ότι ο χρόνος ενός γεγονότος προκύπτει απο πληροφορίες σχετικά με τις σχέσεις άλλων γεγονότων όπου η διάρκεια τους είναι γνωστή. Ως προς την εγκεφαλική λειτουργία υποστηρίζεται ότι οι διαφορετικοί τύποι των αισθητηριακών πληροφοριών (ακοή, όραση, αφή κτλ) επεξεργάζονται τις πληροφορίες σε διάφορες ταχύτητες που εκφράζουν και τον χρόνο εξωτερικών ερεθισμάτων.

Ψευδαισθήσεις στην αντίληψη του χρόνου μπορεί να συμβαίνουν όπως επιβράδυνση, διακοπή, επιτάχυνση, οπισθοδρόμηση. Κάποια παραδείγματα είναι τα παρακάτω:

• Τείνουμε να θυμηθούμε τα πιο πρόσφατα γεγονότα σαν πιο παλιά απο ότι είναι ή το αντίστροφο, δηλαδή θυμόμαστε τα πιο παλιά γεγονότα σαν πιο πρόσφατα.

• Αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά την διάρκεια του χρόνου, μικρά σε διάρκεια γεγονότα τα θυμόμαστε μακρύτερα και το αντίθετο.

• Τα ακουστικά ερεθίσματα φαίνεται να διαρκούν περισσότερο από ότι τα οπτικά.

• Φαινόμενο Kappa: Η διάρκεια του χρόνου μπορεί να φαίνεται μεγαλύτερη όταν υπάρχουν πολλά νέα ερεθίσματα (πχ ένα ταξίδι σε νέους προορισμούς).

• Η διάρκεια του χρόνου μπορεί να φαίνεται μεγαλύτερη όταν υπάρχει μεγαλύτερη ένταση ερεθίσματος (πχ ένταση ήχου).

• Η διάρκεια του χρόνου μπορεί να φαίνεται μεγαλύτερη όταν υπάρχει συναισθηματική ένταση.

• Το φαινόμενο Oddball: Η αίσθηση ότι σταματάει ο χρόνος, για παράδειγμα σε μεγάλες στιγμές έντασης μιας στιγμής απειλητικής για τη ζωή μας ,όπου ενεργοποιείται την αντίδραση μάχης η φυγής (skydives, bungee jumping).

• Το φαινόμενο Deja vu: εσφαλμένα πιστεύουμε ότι έχουμε βιώσει μια εμπειρία. Μπορεί να οφείλεται σε ετεροχρονισμένη ενεργοποίηση των νευρώνων του εγκεφάλου.

Έχει βρεθεί ότι η αντίληψη των συναισθημάτων άλλων ατόμων αλλάζει την αίσθηση του χρόνου. Για παράδειγμα αν κάποιος περνάει χρόνο με ένα άτομο που μιλάει και περπατάει πολύ αργά τότε το εσωτερικό ρολόι του πρώτου ατόμου μπορεί να επιβραδυνθεί. Όταν αισθανόμαστε δέος αυξάνεται και η αίσθηση διάρκειας του χρόνου. Ερεθίσματα που προκαλούν τρόμο όπως πχ τα θρίλερ επιβραδύνουν την αντίληψή μας για το χρόνο.Η κατάθλιψη μπορεί να αυξήσει την ικανότητα ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται το χρόνο με ακρίβεια. Άτομα με κατάθλιψη επικεντρώνονται λιγότερο σε εξωτερικούς παράγοντες που μπορεί να παραποιήσουν την αίσθηση του χρόνου. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται “καταθλιπτικός ρεαλισμός”.

Η αίσθηση του χρόνου επιταχύνεται με την αύξηση της ηλικίας στον άνθρωπο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στη μείωση της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Όμως αναλογικά η μία μέρα σε ένα 11χρονο παιδί είναι περίπου το 1/4.000 της ζωής του, σε ένα 55χρονο είναι περίπου το 1/20000. Εάν η αντίληψη του χρόνου βασίζεται στην αναλογικότητα της ηλικίας θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ποσοτικά την αίσθηση του χρόνου ως εξής έως 10 χρονών (1x) έως 20 (2x), έως 30 (3x), έως 40 (4x), κ ούτω καθεξής. Τα περισσότερα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα είναι νέα για τα μικρά παιδιά και τους προκαλούν έντονες εντυπώσεις και συναισθήματα ώστε και ο χρόνος να τους φαίνεται μακρύτερος.