Tag Archives: αθλητική ψυχολογία

Γιατί τα παιδιά εγκαταλείπουν τον αθλητισμό;

Οι λόγοι που τα παιδιά εγκαταλείπουν τον αθλητισμό μπορεί να είναι διαφορετικοί, σίγουρα όμως έχουν να κάνουν με τα εσωτερικά κίνητρα και την παρακίνηση που λαμβάνουν οι αθλητές όλων των ηλικιών από το περιβάλλον τους.

Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς, όπως φυσικά και οι προπονητές, να έχουν τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να μπορούν να ενισχύσουν με το σωστό τρόπο την αθλητική συμμετοχή των παιδιών.

Οι βασικότεροι λόγοι που τα παιδιά συμμετέχουν στον αθλητισμό είναι η διασκέδαση, η ικανοποίηση από τη βελτίωση, την προσπάθεια και η αίσθηση του ανήκειν. Οι καλές σχέσεις και το ευχάριστο περιβάλλον, είναι οι λόγοι που τα παιδιά θα αγαπήσουν τον αθλητισμό και θα βάλουν τις γερές βάσεις για την μακροχρόνια ενασχόληση με τα αθλήματά τους και τη δια βίου άσκηση.

Παράλληλα, η αίσθηση ικανότητας και επιτυχίας, αποτελούν πολύ βασικούς παράγοντες για την διατήρηση του ενδιαφέροντος όλων των αθλητών. Γονείς και προπονητές με σχετική συνεργασία μπορούν να έχουν καθοριστικό ρόλο, κυρίως με την κατάλληλη ανατροφοδότηση και τη διδασκαλία θετικού τρόπου σκέψεων, όπως για παράδειγμα η αποφυγή συγκρίσεων και η εστίαση στην αναζήτηση της βελτίωσης.

Η υπερβολική πίεση, οι αυστηροί κανόνες και η έλλειψη φιλικών σχέσεων, συχνά αποτελούν παράγοντες διακοπής. Όταν ο αθλητισμός έχει πιο ανταγωνιστικό χαρακτήρα, πολλά παιδιά μπορεί να χάνουν τη θετική ανατροφοδότηση, είτε γιατί εστιάζουν στα αποτελέσματα είτε γιατί κάνουν υπερβολική κριτική στον εαυτό τους.

Παιδιά που είναι κλειστά στον εαυτό τους μπορεί να αισθάνονται κοινωνική απομόνωση και πολλές φορές επιθετικές συμπεριφορές από συναθλητές ή και προπονητές, μπορεί να αποτελέσουν παράγοντες διακοπής. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις ο προπονητής και η ομάδα μπορούν να έχουν κεντρικό ρόλο, εφαρμόζοντας συγκεκριμένους κανονισμούς συμπεριφορών της ομάδας, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο όλους τους αθλητές.

Ιδιαίτερη προσοχή είναι σημαντικό να δίνεται στην πίεση από το περιβάλλον, γονείς και προπονητές. Η υπερβολική πίεση θα προκαλέσει άγχος, φόβο και απογοήτευση που συνεπάγεται με την χαμηλή αυτοπεποίθηση. Δε ξεχνάμε ότι ο ρόλος των γονέων είναι υποστηρικτικός. Η συμπεριφορά του προπονητή θα πρέπει να είναι αντίστοιχη με τις ηλικίες και το επίπεδο που προπονεί.

Επίσης, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην πρώιμη εξειδίκευση και την ελλιπή αποκατάσταση που μπορεί να οδηγήσουν στην εξουθένωση (burnout) των αθλητών. Βασική και πολύ βοηθητική είναι η υποστήριξη και η ενίσχυση της προσπάθειας και όχι η εστίαση στα αποτελέσματα.

Απλές αλλά πολύ αποτελεσματικές στρατηγικές για την αποτροπή εγκατάλειψης είναι οι παρακάτω:

  • Εστίαση στην διασκέδαση και την ικανοποίηση
  • Ρεαλιστικοί στόχοι με έμφαση στην προσωπική βελτίωση
  • Καλλιέργεια θετικής σκέψης κ θετικής ψυχολογίας
  • Ενίσχυση της κοινωνικότητας και των σχέσεων
  • Ποικιλία ασκήσεων και δραστηριοτήτων
  • Αποφυγή πίεσης και ενσωμάτωση υποστηρικτικής στάσης
  • Αναγνώριση και ανταμοιβή της προσπάθειας

Σίγουρα όλα τα παραπάνω έχουν να κάνουν με την ηλικία και το επίπεδο των αθλητών. Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ακόμα και σε πολύ υψηλού επιπέδου αθλητές, είναι σημαντικό να δίνεται έμφαση στον προγραμματισμό, στην ικανοποίηση, τη βελτίωση και τις θετικές σχέσεις. Η κατάλληλη εκπαίδευση σε γονείς και προπονητές μπορεί να επιφέρει πολύ σημαντικά οφέλη στις εφαρμογές της αθλητικής ψυχολογίας και προφανώς καλύτερα αποτελέσματα τόσο αγωνιστικά, όσο και ψυχολογικά!

Ψυχολoγία στους Ολυμπιακούς Αγώνες

Οι αθλητές για να φτάσουν στους Ολυμπιακούς αγώνες έχουν περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους κάνοντας μεγάλες προσπάθειες και θυσίες. Στην κάθε τετραετία μου μεσολαβεί μεταξύ των Ολυμπιακών Αγώνων, δίνεται μεγάλη έμφαση για την επίτευξη των στόχων, αρχικά της συμμετοχής και στη συνέχεια της διάκρισης, που φυσικά αποτελεί μια απο τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην καριέρα τους, τόσο σε σωματικό, όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Παρακολουθώντας τα αποτελέσματα των αγώνων, εύκολα σχολιάζουμε τις δηλώσεις των αθλητών χωρίς να γνωρίζουμε τις καθημερινές δυσκολίες, τον πόνο και τις θυσίες, που αποτελούν το «βάρος» της κάθε τετραετίας.

Γενικότερα, ο αθλητισμός έχει μεγάλη αξία στη ζωή μας διότι προσφέρει έντονα συναισθήματα. Ένα παραπάνω, το μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός, οι Ολυμπιακοί αγώνες, που αποτελούν το όνειρο όλων των αθλητών από την μικρή ηλικία. Η πίεση (σωματική και ψυχολογική) που έχουν υποστεί οι αθλητές για να φτάσουν στην συμμετοχή, είναι πολύ μεγάλη και γίνεται ακόμα μεγαλύτερη όταν υπάρχουν προσδοκίες για διάκριση. Οι αθλητές εκτός απο τον εαυτό τους αντιπροσωπεύουν και τη χώρα τους και τις προσδοκίες των σημαντικών προσώπων, των φιλάθλων, των χορηγών και όλων των Ελλήνων. 

Μπορούμε να μπούμε στη θέση τους; Μόνο μία σκέψη για επιτυχία μπορεί να στρεσάρει και να αγχώσει ιδιαίτερα τους αθλητές, παράλληλα η σκέψη για αποτυχία είναι καταστροφική, ως προς την πρόκληση αμέτρητων αρνητικών συναισθημάτων. Έτσι πολλοί αθλητές αναφέρουν ότι δεν ευχαριστήθηκαν την συμμετοχή τους στους αγώνες, είδικα όσοι επιδιώκουν κάποια διάκριση. Μπορεί μετά το τέλος της προσπάθειας, από το έντονο στρες και άγχος να μη θυμούνται καν τι έχουν ζήσει. Τα συναισθήματα είναι τόσο έντονα που δεν τους επιτρέπουν να σκεφτούν λογικά και η διαχείρισή τους απαιτεί ιδιαίτερες ψυχολογικές ικανότητες οι οποίες χτίζονται παράλληλα με τις σωματικές. 


Μετά την προσπάθεια, ανεξάρτητα απο το αποτέλεσμα, θα προκληθούν αμέτρητα συναισθήματα και σκέψεις. Αν δεν πανε καλά οι επιδόσεις, οι αθλητές καλούνται να διαχειριστούν την αποτυχία με σκέψεις και αναλύσεις οι οποίες μπορεί να είναι συνειδητές όπως και ασυνείδητες. Η αποτυχία μπορεί να οδηγήσει σε απογοήτευση, μείωση αυτοπεποίθησης και συμπτώματα κατάθλιψης, παρατηρώντας τον επόμενο καιρό διεργασία πένθους. Μετά τους αγώνες οι αθλητές αντιμετωπίζουν δύσκολες επιλογές, να ξεκινήσουν νέα τετραετή προετοιμασία ή να αποσυρθούν; Μπορεί να μην το έχουμε σκεφτεί ότι η απόφαση αυτή αν δεν υπάρχει κατάλληλη διαχείριση μπορεί να οδηγήσει σε κρίση ταυτότητας καθώς αλλάζει καθοριστικά ο τρόπος ζωής. Σχετικά με την απόφαση απόσυρσης  ο Φελπς είχε αναφέρει «Είχα δεχτεί τον εαυτό μου σαν έναν κολυμβητή και τίποτα άλλο… Έκανα κάποιες λάθος σκέψεις και βρέθηκα στο πιο σκοτεινό μέρος που θα μπορούσα  ποτέ να φανταστώ, χωρίς να πια να θέλω να ζήσω».


Στη βιβλιογραφία αναφέρεται ο όρος «Post-Olympic Blues» ο οποίος περιγράφει τη συναισθηματική κατάσταση που βιωνουν οι αθλητές μετά τη λήξη των Ολυμπιακών αγώνων (Howells & Lucassen, 2018). Πρόκειται για μια περίοδο μελαγχολίας που η διάρκειά της είναι διαφορετική σε κάθε περίπτωση, παρατηρείται η φυσική και η ψυχική εξουθένωση, η απώλεια των στόχων, η μείωση των κινήτρων και του ενθουσιασμού, η μείωση της προσοχής από το περιβάλλον (ΜΜΕ, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναγνωρισιμότητα κτλ) και υπάρχει έντονη η πίεση για επανάληψη της προσπάθειας ενώ η επόμενη 4ετία φαίνεται σαν «βουνό». Το «Post-Olympic Blues» είναι σοβαρό ζήτημα για αρκετούς αθλητές βέβαια με τις κατάλληλες στρατηγικές και υποστήριξη μπορούν να το διαχειριστούν αποτελεσματικά και να προχωρήσουν σε νέους στόχους και επιτυχίες.


Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα των συναισθηματικών και ψυχολογικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι αθλητές, υπάρχουν αρκετές ακόμα ενδιαφέρουσες αναλύσεις. Όπως το «Gold medal syndrome» που αναφέρεται στις συναισθηματικές και ψυχολογικές συνέπειες της επιτυχίας. Μετά την επίτευξη του στόχου, παρατηρείται σε κάποιους αθλητές που κατακτούν την κορυφή δυσκολίες προσαρμογής, αίσθημα κενού, μείωση κινήτρου, αύξηση άγχους και στρες ακόμα και καταθλιπτικά συμπτώματα. Κάποιες έρευνες διαπιστώνουν ότι οι χάλκινοι Ολυμπιονίκες τείνουν να εκφράζουν μεγαλύτερη ευτυχία και ικανοποίηση από τους ασημένιους Ολυμπιονίκες (Medvec et al, 1995, Hedgcock et al 2021). Η 4η θέση αναφέρεται από τους περισσότερους ως η χειρότερη, με αντιφατικά συναισθήματα. Σε ορισμένους αθλητές κυριαρχούν τα σενάρια «αν γινόταν αλλιώς»  καθώς έφτασαν τόσο κοντά στο μετάλλιο προκαλώντας συναισθηματική δυσφορία, απογοήτευση, εκνευρισμό και αίσθημα ανεκπλήρωτου. Βέβαια, όλα τα συναισθήματα αλληλεπιδρούν με την κατανόηση του ευρύτερου πλαισίου, του χαρακτήρα, του περιβάλλοντος και των προσδοκιών, η κατανόηση και η εστίαση στα θετικά στοιχεία οδηγεί στην καλύτερη διαχείριση.


Η επιστήμη της αθλητικής ψυχολογίας έχει αναπτυχθεί αρκετά και οι περισσότεροι αθλητές υψηλού επιπέδου, προετοιμάζονται ψυχολογικά, παράλληλα με την αθλητική τους προπόνηση, για να καταφέρουν να διαχειριστούν όλες αυτές τις πιέσεις και να μπορέσουν να βγάλουν τον καλύτερο τους εαυτό, ιδιαίτερα στους σημαντικούς τους αγώνες. Τα βασικά κλειδιά είναι για τους αθλητές, να κατανοήσουν  την ψυχική ανθεκτικότητα που ήδη έχουν χτίσει και ίσως κάποιοι δεν το έχουν συνειδητοποιήσει και να επιδιώξουν την ανάπτυξη ισορροπίας μεταξύ καριέρας και προσωπικής ζωής. Γενικότερα, είναι πολύ βασικό να μη ξεχνάμε την αυτοφροντίδα και την ενίσχυση της ψυχικής υγείας. 

Σε αγωνιστικό επίπεδο, σημαντική είναι η εστίαση στα θετικά συναισθήματα, στην αγάπη για το άθλημα, στην ευχαρίστηση και την ευγνωμοσύνη μέσα από όλη τη διαδικασία της προσπάθειας, στον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία για τον αγώνα, στη ρύθμιση της έντασης και την αναγνώριση του «καλού» αθλητικού εαυτού. Ζουμε στο παρόν ευχαριστιόμαστε τη στιγμή. Η ουσία πριν τους αγώνες είναι να ρυθμίσουμε κατάλληλα την ψυχολογία μας, ώστε να έχουμε τις καλύτερες πιθανότητες για την επιτυχία και βέβαια γνωρίζουμε ότι το αποτέλεσμα είτε θετικό είτε αρνητικό, θα είναι αποδεκτό για να προχωρήσουμε παρακάτω.

Έξι Δωρεάν ebooks για Μικρούς Αθλητές

Τα Οφέλη από τον Αθλητισμό & την Άσκηση

Ο αθλητισμός αποτελεί βασικό μέσο για την ανάπτυξη όχι μόνο του σώματος αλλά και της ψυχολογίας των παιδιών. Μέσα απο τα βιβλία της σειράς στοχεύουμε στην ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση των μικρών αθλητών σε θέματα τα οποία κάθε παιδί θα πρέπει να γνωρίζει. Επίσης, στοχεύουμε στην κατανόηση της προσπάθειας μέσα απο τον αθλητισμό, όπως και βασικών ψυχολογικών ικανοτήτων.

Μαθαίνουμε να παρατηρούμε και να προετοιμάζουμε την αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων και ετοιμάζουμε τις λύσεις πριν προκύψουν οι δυσκολίες. Επίσης, γνωρίζουμε τους κινδύνους που μπορεί να παρουσιαστούν στον αθλητισμό είτε είναι εξωτερικοί είτε αφορούν συναισθηματικές εντάσεις και ψυχολογικές διαταραχές.

Τα βιβλία είναι δωρεάν στους παρακάτω συνδέσμους:

Οι Μικροί Αθλητές Προστατεύουν τον Εαυτό τους

Οι Μικροί Αθλητές Λένε «Όχι Βία στα Γήπεδα»

Τα Οφέλη από τον Αθλητισμό κ την Άσκηση

Οι Μικροί Αθλητές Μαθαίνουν για την Άσκηση, τη Διατροφή & την Εικόνα του Σώματος

Οι Μικροί Αθλητές Μαθαίνουν για το Ντόπινγκ

Μικροί Αθλητές Εναντίον του Κορώνα 

Μικροί Αθλητές «Όχι Βία στα Γήπεδα»

Το έκτο ηλεκτρονικό βιβλίο με πρωταγωνιστές τους μικρούς αθλητές, έχει σαν θέμα την ενημέρωσή τους, για τη βία στα γήπεδα.

Δίνουμε έμφαση στην αξία του αθλητισμού και κατανοούμε τι είναι αυτό που μας οδηγεί στις βίαιες συμπεριφορές, είτε είμαστε αθλητές, είτε είμαστε φίλαθλοι με σκοπό την εξάλειψή τους.

Μπορείτε να το διαβάσετε ή να το κατεβάσετε δωρεάν εδώ:

Οι ψυχολογικές αντιδράσεις «Μάχη, Φυγή, Πάγωμα» στους αγωνες 

fight flight freeze

Όταν παρουσιαστεί μια κατάσταση που μας προκαλεί φόβο, το σώμα μας ενεργοποιείται για να μας προστατέψει από την απειλή και προετοιμάζεται ενστικτωδώς, για να αντιδράσει άμεσα στον εξωτερικό κίνδυνο. Ενεργοποιώντας το συμπαθητικό σύστημα, παρουσιάζονται σωματικά συμπτώματα, όπως αύξηση καρδιακών σφυγμών, σύσπαση των μυών, αύξηση του ρυθμού αναπνοής τα οποία θα μας προετοιμάσουν κυρίως για να αντιδράσουμε κινητικά. Φυσικά, στη σύγχρονη εποχή οι κίνδυνοι δεν είναι οι ίδιοι με αυτούς του πρωτόγονου ανθρώπου, διότι δεν παρουσιάζεται φυσική απειλή και για αυτό η αντίδραση στο στρες δεν είναι διαχειρίσιμη, γιατι τις περισσότερες φορές δεν γίνεται κατανοητή. 

Στην περίπτωση του αθλητισμού, η απειλή δεν είναι πραγματική και ο κίνδυνος είναι το αποτέλεσμα των αγώνων και η απόδοσή των αθλητών στο γήπεδο. Τα χαρακτηριστικά των αντιδράσεων στο στρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά στον αθλητισμό, εάν τα αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα γνωρίζοντας βέβαια λεπτομερώς και τις απαιτήσεις των αθλημάτων. 

Η αντίδραση της μάχης προετοιμάζει το σώμα μας για πάλη, ενεργοποιεί τους μύες στα άκρα, κυρίως στα χέρια. Οι επιθετικές ενέργειες γίνονται πιο έντονες και οι κινήσεις πιο ισχυρές και απότομες. Στα περισσότερα αθλήματα η υπερδιέγερση δεν ωφελεί την απόδοση καθώς προκαλεί κόπωση και σύγχυση. Επίσης, δεν μπορεί να είναι βοηθητική στα αθληματα που απαιτούν λεπτές και πολύπλοκες κινήσεις. Βέβαια, η ένταση στα άκρα στην κατάλληλη ένταση, την κατάλληλη στιγμή μπορεί να είναι αποδειχθεί ωφέλιμη.  

Η αντίδραση της φυγής, προετοιμάζει το σώμα για γρήγορη αποχώρηση από τον κίνδυνο. Πολλές φορές, η αντίδραση αυτή μας οδηγεί για αποφυγή του έντονου στρες και την παραίτηση. Όπως είναι κατανοητό σε πολλά αθλήματα μπορεί να είναι πολύ βοηθητική, καθώς αυξάνει την εγρήγορση και τις γρήγορες κινήσεις. Όμως, σε υπερβολικό βαθμό μπορει να φέρει σύγχυση, ασυντόνιστες και υπερκινητικές αντιδράσεις. 

Το πάγωμα είναι από τα χειρότερα συμπτώματα στον αθλητισμό, καθώς δίνει έντονη αίσθηση αδυναμίας, αίσθηση μουδιάσματος και ανικανότητας εκτέλεσης των κινήσεων. Πολλές φορές, προκαλεί άρνηση για προσπάθεια, για συμμετοχή και κάποιες φορές οδηγεί στην εγκατάλειψη των αγώνων ή ακόμα και του αθλήματος. Η αντίδραση του παγώματος και επειδή δύσκολα γίνεται κατανοητή, συμβάλλει για τη χαμηλή αυτοπεποίθηση των αθλητών. Αν το δούμε με άλλη οπτική, στους αγωνες, η κατάσταση αυτή μας βοηθά να εκτιμήσουμε προσεκτικά την κατάσταση, να αποστασιοποιηθούμε από τα εξωτερικά ερεθίσματα και να συγκεντρωθούμε στον εαυτό μας και στην προσπάθεια που απαιτείται για καλύτερη απόδοση.

Για να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις παραπάνω αντιδράσεις, αρχικά εντοπίζουμε την απειλή που ο κάθε αθλητής/τρια έχει αναπτύξει με τις δικές του σκέψεις, που είτε μεγεθύνουν είτε διαχερίζονται τον «κίνδυνο». Η κατανόηση των ψυχολογικών συμπτωμάτων σε όλα τα επίπεδα (σκέψεις, συμπεριφορές, σωματικά συμπτώματα) μας βοηθάει ιδιαίτερα να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας και να μπορέσουμε να τα «χρησιμοποιήσουμε» προς όφελος της απόδοσής μας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι κατά τη διάρκεια των αγώνων μπορούν να χρησιμοποιηθούν θετικά κάποια απο τα στοιχεία των συγκεκριμένων αντιδράσεων με σκοπό την μεγιστοποίηση της απόδοσης. 

Webinar: Αθλητική Ψυχολογία για Εφήβους

Ο σκοπός του σεμιναρίου

Να καλυφθεί απλα και κατανοητά η θεματολογία που αφορά στην αθλητική ψυχολογική υποστήριξη, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη διαχείριση του αγωνιστικού άγχους και τη μεγιστοποίηση της απόδοσης με τη χρήση των τεχνικών της αθλητικής ψυχολογίας.

Συνολικά 2 διαδικτυακές συνεδρίες, διάρκειας μιας ώρας με τη δυνατότητα επιπλέον μιας ώρας για συζήτηση και επιλυση σχετικών θεμάτων.

Σε ποιους απευθύνεται

Σε αθλητές, ηλικίας από 14 έως 17 ετών. 

Υλικό και ερωτηματολόγια αυτοαξιολόγησης

Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου εφαρμόζονται ερωτηματολόγια αυτοαξιολόγησης και υλικό για πρακτικές εφαρμογές σε ηλεκτρονική μορφή.

5ο Βιβλίο: Τα Οφέλη από τον Αθλητισμό κ την Άσκηση

Το πέμπτο βιβλίο με πρωταγωνιστές τους μικρούς αθλητές, έχει σαν θέμα την ενημέρωσή τους για τα οφέλη του αθλητισμού και της άσκησης. Τα παιδιά μπαίνουν στη διαδικασία να κατανοήσουν την σημαντικότητα του αθλητισμού και τα οφέλη που προσφέρει στην ψυχική και σωματική μας υγεία. Παράλληλα στοχεύει να παρακινήσει τα παιδιά που δεν έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για την άσκηση, που είναι πιο αδύναμα στα αθλήματα ή δεν έχουν βρει στοιχεία να ευχαριστιούνται μέσα απο τον αθλητισμό. Εντοπίζουμε τους λόγους για τους οποίους συμμετέχουμε σε ένα άθλημα και κατανοούμε τη σωματική και ψυχολογική ευεξία με σκοπό τη δια βίου άσκηση.

Μπορείτε να το διαβάσετε ή να το κατεβάσετε δωρεάν εδώ:

  • Τα Οφέλη από τον Αθλητισμό & την Άσκηση

2o Βιβλίο: Αθλητική Ψυχολογία για Παιδιά

Νέο βιβλίο για μικρούς αθλητές και όχι μόνο!

ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ – B΄ ΜΕΡΟΣ

Ανάπτυξη Ψυχολογικών Δεξιοτήτων

Λεπτομέρειες στο https://bit.ly/3ynSBiW

Η αθλητική ψυχολογία μάς βοηθάει να αναπτύξουμε τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά μας, με σκοπό να αποδίδουμε καλύτερα στον αθλητισμό αλλά και να παίρνουμε μεγαλύτερη ευχαρίστηση από τη συμμετοχή μας στις προπονήσεις και στους αγώνες.

Όπως προπονούμε το σώμα μας μαθαίνουμε να προπονούμε και το μυαλό μας. Το βέβαιο είναι ότι τα εφόδια που θα αποκτήσουμε μέσα από τον αθλητισμό θα μας βοηθήσουν και θα τα χρησιμοποιούμε σε όλη μας τη ζωή.

Στο δεύτερο μέρος της σειράς αναπτύσσονται οι ψυχολογικές δεξιότητες στον αθλητισμό, δίνοντάς μας να καταλάβουμε έννοιες όπως είναι η προσοχή, η αυτοσυγκέντρωση, η αντίληψη κ.ά. καθώς και τους τρόπους με τους οποίους θα τις βελτιώσουμε.

Εκδόσεις Sportbook

Έτος Έκδοσης 2021

ISBN 978-618-5316-96-9

Συνέπειες της αποχής από τον αθλητισμό

Έχουμε κλείσει πάνω από ένα έτος-εκτός από μικρά χρονικά διαστήματα- που οι περισσότεροι αθλητές αναπτυξιακών κατηγοριών και ακαδημιών, δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις προπονήσεις των αθλημάτων τους. Δυστυχώς παρατηρείται στα παιδιά όλων των ηλικιών, ψυχική ένταση και χαμηλή διάθεση, λόγω της έλλειψης διασκέδασης και κοινωνικής συναναστροφής. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις έχουμε την εμφάνιση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, λόγω της συναισθηματικής φόρτισης και της έλλειψης σωματικής εκτόνωσης. 


Συγχρόνως με την σημαντική ψυχική επιβάρυνση λόγω της απαγόρευσης συμμετοχής στα αθλήματα, παιδιά που βρίσκονται στην ηλικία που «χτίζουν» σωματικές και ψυχικές δεξιότητες πιθανά να έχουν στο μέλλον αναντικατάστατα κενά. Δεν μπορούμε να αμφισβητούμε ότι ο αθλητισμός αποτελεί ιδανικό μέσο εξέλιξης ενός παιδιού, καθώς δεν καλλιεργείται μόνο η σωματική ανάπτυξη, αλλά η ψυχική ανάπτυξη και η κοινωνικοποίηση του. Παράλληλα με την σωματική ανάπτυξη και φυσική κατάσταση σημαντικά οφέλη για την ανάπτυξη των παιδιών, μέσα από τον αθλητισμό είναι τα παρακάτω:

  • Η διασκέδαση – ευνοεί τα επίπεδα της ευτυχία των παιδιών, σίγουρα ένα άτομο που διασκεδάζει καθημερινά ή πολλές φορές μέσα στην εβδομάδα παρατηρείται ότι είναι πιο ευτυχισμένο. 
  • Η ανάπτυξη κοινωνικών δεσμών – οι δεσμοί φιλίας που αναπτύσσονται μέσα από τον αθλητισμό είναι πολύ ισχυροί διότι συνοδεύονται απο την κοινή προσπάθεια και την εσωτερική επιβράβευση της διασκέδασης και της βελτίωσης.
  • Η ανάπτυξη κοινωνικών ικανοτήτων – όπως η προσαρμογή για την τήρηση των κανονισμών της ομάδας – κατανόηση των ρόλων και του σεβασμού στους συναθλητές τους προπονητές, είναι απο τα πρώτα στοιχεία τα οποία μαθαίνουν τα παιδιά μέσα από την ένταξή τους στο οργανωμένο σύστημα των προπονήσεων των ακαδημιών. Σημαντική είναι φυσικά και η  ικανοποίηση της αίσθησης του «ανήκειν».
  • Η ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης – με την καλλιέργεια των ατομικών αλλά και των ομαδικών ικανοτήτων.
  • Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, μέσα από τη διαχείριση των συναισθημάτων που προκύπτουν μέσα απο την προσπάθεια, την ανάπτυξη και τον ανταγωνισμό. 
  • Είναι βέβαιο ότι το επίπεδο φυσικής κατάστασης σχετίζεται με την πνευματική απόδοση καθώς έχουμε καλύτερη λειτουργία και οξυγόνωση του εγκεφάλου, επίσης η σωματική εκτόνωση ευνοεί την αυτοσυγκέντρωση. 
  • Διατήρηση ιδανικού βάρους – η πρόσληψη βάρους σχετίζεται με χαμηλή εκτίμηση της εικόνας του σώματος που συνεπάγεται με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.   
  • Η άσκηση σχετίζεται με καλύτερες συμπεριφορές υγείας όπως η καλή διατροφή, η αποφυγή καπνίσματος και χρήσης ουσιών.  

Είναι σημαντικό να λάβουμε υπόψη τον ψυχολογικό όρο της «αδράνειας», όσο περνάει ο καιρός που τα παιδιά μένουν μακριά από την αθλητική δράση, τόσο πιο δύσκολα θα επιστρέψουν. Είναι πολύ εύκολο να είμαστε μπροστά σε μία οθόνη και να πατάμε κουμπιά καθώς επιλέγουμε με τι θα ασχοληθούμε. Είναι εύκολο να δημιουργούμε το εικονικό ιδανικό προφίλ και να προβάλουμε για τον εαυτό μας μόνο όσες πληροφορίες το συνθέτουν. Είναι δύσκολο αν έχουμε πάρει βάρος να γυρίσουμε στον παλιό μας αθλητικό-εαυτό και να ανακτήσουμε την αυτοπεποίθησή μας. Πώς μπορεί να επιστρέψουμε στην κανονικότητα έχοντας μεγάλη ένταση, συναισθηματική ανισορροπία και μεγάλα κενά στην κοινωνικοποίησή;


Στις δύσκολες περιόδους σημασία έχει να προσπαθούμε για την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας ώστε να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση και όχι να αφήσουμε να μας καταβάλει. Προβλέπεται ευελιξία και προσαρμογή. Στην προκειμένη περίπτωση, οι καιρικές συνθήκες ευνοούν την ανάπτυξη ακαδημιών σε ανοιχτούς χώρους, φυσικά λαμβάνοντας υπόψη συγκεκριμένα υγειονομικά πρωτόκολλα. Δεν αγνοούμε τον κίνδυνο, προσαρμοζόμαστε για να συνεχίσουμε. Η συνέχιση της αποχής από τον οργανωμένο αθλητισμό για τα μικρά παιδιά, μεγεθύνει τα κενά στη σωματική, συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη.

Μη ξεχνάμε οι δεξιότητες που χτίζονται μέσα από τον αθλητισμό είναι δεξιότητες ζωής, οι οποίες μας συνοδεύουν σε όλη μας τη ζωή.

Πως θα επιστρέψουν οι αθλητές «ψυχικά ανθεκτικοί»

Το διάστημα των 2 μηνών πέρασε με έντονη ψυχολογική πίεση, για όλους, χωρίς φυσικά να μείνουν ανεπηρέαστοι οι αθλητές. Βιώσαμε έντονες καταστάσεις και στους περισσότερους παρατηρήθηκαν συναισθηματικές διαταραχές, συμπτώματα μετατραυματικού στρες και πιθανά κάποιες ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.  Αποτέλεσμα της απομόνωσης και της ακύρωσης των αθλητικών γεγονότων, αλλά και της δυσκολίας της επαναφοράς σε μια «κανονικότητα» που δεν θα είναι κανονική, είναι έντονες καταστροφικές σκέψεις οι οποίες προκαλούν αρνητικά συναισθήματα

Τί θα γίνει …

•Αν μολυνθώ από τον ιό

•Αν χάσω τις αμοιβές μου

•Αν δεν είμαι προπονημένος

•Αν δεν πάει καλά το επόμενο βήμα

•Αν η προπόνηση είναι ελλιπής 

Η αυτοεκτίμηση των αθλητών, περισσότερο από τους άλλους, είναι συνδεδεμένη με την ταυτότητά τους ως αθλητές. Η αυτοεκτίμησή, ουσιαστικά είναι η άποψή μας για την αξία μας ως άτομα. Επηρεάζεται απο τις φιλοδοξίες μας, την επιτευξη των στόχων μας και την αξιολόγηση του εαυτού μας.  Αυτή την περίοδο της διακοπής βιώσαμε έντονα την απώλεια και ένα παραπάνω για τους αθλητές η απώλεια της αθλητικής ταυτότητας. Όταν η αυτοεκτίμηση βυθιστεί σε χαμηλά επίπεδα, η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να παράγουν σε μεγάλο βαθμό αρνητικές σκέψεις και πράξεις (Harter, 1993). 

Επίσης, η επιρροή του στρες, της ανησυχίας πιθανά να προκαλέσει στους αθλητές ψυχική εξουθένωση, η οποία γίνεται ακόμα εντονότερη με την έλλειψη των στόχων, την αρνητική διάθεση και την απογοήτευση. Η ψυχική εξουθένωση πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρα υπόψη  κατά την επαναφορά των αθλητών στους αγωνιστικούς χώρους και τις προπονήσεις, διότι επιφέρει μειωμένη σωματική ενέργεια, αδυναμία συγκέντρωσης και ελλοχεύουν οι κίνδυνοι για τραυματισμούς. 

Η ψυχική ανθεκτικότητα δεν μας βοηθάει μόνο να αντιμετωπίσουμε τις δύσκολες συνθήκες, αλλά μας δίνει τη δυνατότητα να αναπτυχθούμε και να βελτιώσουμε γενικότερα την πορεία της ζωής μας. Ουσιαστικά με την ανάπτυξη ψυχικής ανθεκτικότητας, αντιμετωπίζουμε τις αντιξοότητες χωρίς να υποστούμε ψυχολογική εξουθένωση. Για να επιστρέψουν οι αθλητές στην αγωνιστική δράση, είναι αναγκαίο να έχουν προηγηθεί διεργασίες προσαρμογής, για να αντιμετωπιστούν οι στρεσογόνες καταστάσεις, οι καταστάσεις απειλών και  σημαντικών πηγών άγχους. Τα παρακάτω βήματα μπορούν να βοηθήσουν την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας:

•Κατανόηση του εαυτού

•Στρατηγική διαχείριση

•Έλεγχος συναισθημάτων

•Επισημαίνουμε τις δυνάμεις μας

•Εστιάζουμε την προσοχή μας σε θέματα που μπορούμε να ελέγξουμε

•Χρησιμοποιούμε θετική σκέψη, αισιοδοξία, τεχνικές χαλάρωσης

•Βρίσκουμε ευκαιρίες να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας

•Δημιουργούμε σχέσεις

•Προσέχουμε το σώμα μας

•Βοηθάμε άλλους

•Θέτουμε στόχους

•Μαθαίνουμε από τα λάθη

•Ζητάμε βοήθεια αν χρειαστεί 

Ψυχολογία των αθλητών & Covid-19

Για τους αθλητές, επαγγελματίες και μη, υπάρχουν τεράστιες αλλαγές στην καθημερινότητα τους, απο την στιγμή που έκλεισαν οι αθλητικές εγκαταστάσεις και περιορίστηκαν οι προπονήσεις. Ενώ ήταν μαθημένοι σε καθημερινές ακόμα και διπλές προπονήσεις, έχουν χάσει την επαφή τους με τους χώρους άθλησης, τους προπονητές και τους συναθλητές. Παράλληλα, όπως όλος ο κόσμος βιώνουν έντονα συναισθήματα, φόβου, στρες και θυμού, ενώ μπαίνουν και σε διαδικασίες διαπραγμάτευσης με τον εαυτό τους και αναπτύσσουν «σενάρια» σκέψεων, που αφορούν τους αγωνιστικούς τους στόχους, το επίπεδο που είχαν κατακτήσει πριν την καραντίνα και δημιουργούν αμφιβολίες για την επαναφορά στην αγωνιστική δράση. Εντονότερα στους μικρούς ηλικιακά αθλητές, η μείωση της σωματικής άσκησης έχει επιπτώσεις στην ψυχολογία, διότι δεν υπάρχει σωματική εκτόνωση και υπάρχουν αλλαγές στο βιορυθμό και τη διατροφή, οι οποίες εκφράζονται με αυξημένη ευερεθιστότητα. 

Τα συμπτώματα του εγκλεισμού παρομοιάζονται με αυτά των σταδίων πένθους και του μετατραυματικού στρες. Πολύ πρόσφατες έρευνες, σε επαγγελματίες αθλητές στο εξωτερικό, δείχνουν ότι πάνω από το 15% των αθλητών/τριων εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους. Βέβαια ο κάθε αθλητής εκφράζει διαφορετικά το στρες που έχει υποστεί και πρέπει να βρει διεξόδους για να το διαχειριστεί. Η έλλειψη των κινήτρων και ατομικών στόχων οδηγεί τους αθλητές σε απογοήτευση, πιθανά με συμπτώματα κατάθλιψης. Γενικότερα όμως οι αθλητές έχουν «ψυχική ανθεκτικότητα» καθώς έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν αντίξοες καταστάσεις και πίεσεις μέσα απο την αγωνιστική δράση. Το να δουλέψουν με τον εαυτό τους την περίοδο αυτή θα τους δώσει ακόμα περισσότερα εφόδια αποτελεσματικής διαχείρισης της ψυχολογίας τους. 

Για να αντισταθμιστούν οι συνέπειες της καραντίνας στους αθλητές, είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουν πλήρως, να αποδεχτούν τα συναισθήματα τους και παράλληλα να περιορίσουν τις σκέψεις μας που τα τονώνουν. Ο εγκλεισμός αφορά όλους τους αθλητές σε όλο τον κόσμο οπότε μια ορθολογική προσέγγιση περιορίζει τις έντονες σκέψεις απογοήτευσης. Πρωτίστως είναι σημαντικό να νοιώθουμε ασφάλεια και να τηρούμε τα προτεινόμενα μέτρα. Η εφαρμογή καθημερινής ρουτίνας που δίνει προτεραιότητα στην άσκηση είναι επίσης σημαντική για έναν αθλητή, όπως και η διατήρηση σωστής διατροφής και ωραρίων ύπνου. Με αυτό τον τρόπο διασφαλίζουμε πιο ομαλή επιστροφή στον αγωνιστικό χώρο όταν επιστρέψουμε τις προπονήσεις, διότι δεν θα έχει μειωθεί η φυσική κατάσταση.

Υπάρχουν αρκετές ψυχολογικές τεχνικές, οι οποίες προτείνονται για την διατήρηση της ευεξίας μας, αλλά και τις επαφής μας με το άθλημα. Η τεχνολογία μας βοηθάει να κρατάμε επικοινωνία με τα πρόσωπα του αθλητικού μας περιβάλλοντος, κάτι που πρέπει να επιδιώκεται, συμπεριλαμβάνοντας και προπονητικούς στόχους. Οι εναλλακτικές δυνατότητες μάθησης και βελτίωσης δίνουν εσωτερικά κίνητρα τα οποία εξισορροπούν την ψυχολογία των αθλητών. 
Οι  βασικές τεχνικές αθλητικής ψυχολογίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι 

  • η εφαρμογή καθημερινής ρουτίνας
  • επικοινωνία με τα μέλη της ομάδας και τους προπονητές 
  • αναπροσαρμογή στοχοθεσίας και προσδοκιών
  • ανάπτυξη συναισθηματικής νοημοσύνης
  • εφαρμογές αυτοδιαλόγου και νοερής απεικόνισης
  • ασκήσεις για την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης

Για την προετοιμασία της επιστροφής στις προπονήσεις είναι βασικό να γίνουν κατανοητά τα παρακάτω

  • τήρηση των μέτρων και των υγειονομικών πρωτοκόλλων
  • ειδική προσαρμογή του προπονητικού πλάνου
  • ομαλή μετάβαση στην αγωνιστική δράση 
  • προσοχή στον κίνδυνο τραυματισμών


Λίνα Ψούνη 
Αθλητική Ψυχολόγος, MSc, PhD

Εφαρμογές Αθλητικής Ψυχολογίας

Στο βίντεο περιγράφονται απλά και κατανοητά εφαρμογές αθλητικής ψυχολογίας που μπορούν να πραγματοποιηθούν μέσω διαδικτύου: